Vraag jij je weleens af:
Waarom voel ik me toch zo verantwoordelijk voor alles en iedereen?
Waarom neem ik de verantwoordelijkheden van de ander op mijn schouders?
Als deze vragen bij je spelen dan is dit artikel geschreven voor jouw. Een groot verantwoordelijkheidsgevoel kan als een zware last voelen.
De oorzaak hiervoor ligt vaak in je kindertijd. In dit artikel lees je hoe een te groot verantwoordelijkheidsgevoel is ontstaan. Ook lees je over het begrip parentificatie en wat dat precies inhoud.
En natuurlijk krijg je enkele tips om je minder verantwoordelijk voor andere te voelen en je méér te richten op je eigen levensgeluk.
In veel situaties heeft een te groot verantwoordelijkheidsgevoel te maken met het gezin waarin jij bent opgegroeid.
Parentificatie = te veel verantwoordelijkheid als kind
Hoe ontstaat een te groot verantwoordelijkheidsgevoel eigenlijk?
Om meer inzicht te krijgen in de reden waarom je teveel verantwoordelijkheden op je schouders neemt is het als eerste zinvol om erachter te komen waar het te groot verantwoordelijkheidsgevoel vandaan komt.
In veel situaties heeft een te groot verantwoordelijkheidsgevoel te maken met het gezin waarin jij bent opgegroeid. Zo kan het zijn dat je bent opgegroeid in een gezin waar één of meer van de gezinsleden zijn/ haar verantwoordelijkheid niet nam.
Dit heeft met name een grote impact als het om je ouders gaat. Soms zijn er omstandigheden in het leven waardoor ouders niet capabel zijn om hun verantwoordelijkheid te nemen.
Maar het kan ook spelen als je een broer of zus hebt met een beperking. Zij zijn immers ook niet in staat om de verantwoordelijkheid te nemen voor hun leven.
Ieder zijn eigen plek in het gezin
In het familie systeem heeft iedereen een eigen plek. Dit betekend dat de ouders een plek innemen boven de kinderen.
Je kunt je een fontein voorstellen met verschillende bakken van boven naar beneden. In de bovenste bak staan je grootouders, de bak daaronder is voor je ouders en daaronder komen de kinderen. Het water uit de bakken stroomt van boven naar beneden. Dit staat symbool voor ontvangen.
De grootouders geven aan de ouders, de ouders aan de kinderen enz.
Wil je hier meer over lezen? Het boek de Fontein van Els van Stijn gaat hier uitgebreid op in.
Verantwoordelijkheid dragen die niet van jouw is
Je ouders kunnen die verantwoordelijkheid niet nemen voor zichzelf en voor de kinderen. Dat gat wordt als het ware gevuld door het kind.
Maar wat gebeurd er als je ouders er niet voor je kunnen zijn?
Het kan zijn dat je moeder ziek is en daardoor vooral met zichzelf bezig is. Of je vader heeft door zijn alcohol probleem geen oog voor jou.
Je stijgt dan op in de fontein.
Dit betekent dat je teveel verantwoordelijkheid op je schouders gaat nemen.
Je ouders kunnen die verantwoordelijkheid niet nemen voor zichzelf en voor de kinderen. Dat gat wordt als het ware gevuld door het kind. Dit gaat volledig onbewust.
De gevolgen van een te groot verantwoordelijkheidsgevoel
Teveel verantwoordelijkheden op de schouders van het jonge kind heeft kan negatieve effecten hebben voor de toekomst van dit kind.
Hieronder een opsomming van enkele gevolgen die dit met zich mee kan brengen:
1. Kindertijd overslaan:
Te veel verantwoordelijkheid kan ervoor zorgen dat een kind zijn of haar kindertijd moet overslaan. Doordat één van de ouders (of beide) niet in staat is om de volwassen taken uit te voeren pakt het kind dit vaak op.
Daarnaast gaat het kind in veel gevallen zorgen voor de ouder. Het kind wil vanuit loyaliteit namelijk dat het goed gaat met zijn/ haar ouders.
Hierdoor mist het kind de kans om gewoon kind te zijn, te spelen en een te genieten van een zorgeloze jeugd.
2. Stress en angst:
Overmatige verantwoordelijkheid kan leiden tot stress en angst bij een kind en ook op latere leeftijd. Er ligt simpelweg teveel op het bordje van het kind. Dit voelt overweldigend en kan angsten oproepen.
3. Identiteitsvorming:
Teveel aan verantwoordelijkheid in de jeugd kan ervoor zorgen dat het kind geen ruimte ervaart bij het ontdekken wie hij/ zij daadwerkelijk is. Op deze manier weet het kind niet goed wie hij/ zij is. Hierdoor wordt het op latere leeftijd moeilijker om erachter te komen wat hij/ zij precies wilt in het leven. Ook identiteitsvraagstukken komen soms om de hoek kijken. Er spelen vragen zoals:
Wie ben ik eigenlijk?
Wat is belangrijk voor mij?
Waar liggen mijn grenzen?
4. Rolomkering:
Wanneer langdurig teveel verantwoordelijkheid bij het kind ligt bestaat de kans op rolomkering. Hierbij neemt het kind verantwoordelijkheden op zich die bij de ouders horen. Daarbij kan het ook zijn dat het kind voor de ouders gaat zorgen. Dit zorgt voor een ongezonde dynamiek. We spreken hierbij van Parentificatie.
Voorbeelden van verantwoordelijkheden die niet bij een kind horen:
- Opvoeden van broertjes of zusjes
- Functioneren als emotionele steunpilaar voor de problemen van ouders
- Financiële verantwoordelijkheden
- Als het kind niet zorgt voor het avondeten komt er niets op tafel
- Te grote huishoudelijke taken die niet passend zijn bij de leeftijd van het kind
- Verantwoordelijkheid voor de gemoedstoestand van de ouders
De oorzaken van parentificatie
Bij parentificatie neemt het kind de rol en verantwoordelijkheden van de ouder op zijn schouders. Vaak op een veel te jonge leeftijd.
In deze ongezonde dynamiek wordt van het kind verwacht dat het de zorg en ondersteuning biedt die normaal gesproken door de ouders geleverd zou moeten worden.
Parentificatie kan verschillende oorzaken hebben.
Er zijn verschillende reden waardoor ouders niet altijd hun rol kunnen vervullen. Voorbeelden hiervan zijn:
- verslaving
- ziekte
- echtscheiding
- overlijden
- psychische problemen
- Het kan ook voorkomen in situaties waarin ouders zichzelf niet als competent beschouwen en daarom hun verantwoordelijkheden aan het kind delegeren.
Bij parentificatie neemt het kind de rol en verantwoordelijkheden van de ouder op zijn schouders. Vaak op een veel te jonge leeftijd.
2 Tips om je minder verantwoordelijk te voelen voor anderen
1. Bij de ander laten wat van de ander is
Dit is natuurlijk makkelijker gezegd dan gedaan. Zodra je opmerkt dat je geneigd bent om verantwoordelijkheden van de ander naar je toe te trekken kun je de volgende vragen aan jezelf stellen:
Wiens zaken zijn dit?
Zijn dit mijn zaken?
Zijn dit andermans zaken?
Of, zijn dit god’s (of het universum/ kosmos) zaken?
Door deze vragen aan jezelf te stellen krijg je helder wat van jouw en wat van de ander is.
Dit is de wijsheid die Byron Katie omschrijft in haar een van haar boeken. Absoluut een aanrader om te lezen.
2. Affirmatie
Spreek regelmatig hardop of in jezelf de volgende zin uit:
Iedereen is verantwoordelijk voor zijn of haar eigen leven
Het is een simpele zin maar er zit zoveel kracht in verscholen. Door deze zin iedere dag te herhalen zul je gaan merken dat het je steeds makkelijker afgaat om de verantwoordelijkheden van de ander bij de ander te laten.
Ook als dit betekent dat de ander iets doet waarvan jij ziet dat het niet goed voor hem/ haar is.
Iedereen heeft het recht om zijn eigen beslissingen te maken en hiervoor de verantwoordelijkheden te dragen. Het leven is om te leren.
Op het moment dat jij de verantwoordelijkheid neemt voor een ander dan ontneem je de ander de kans om te leren. Leren gaat over persoonlijke groeien en ontwikkeling.
Ik hoop dat ik je heb geïnspireerd met dit artikel.
Vond je het artikel de moeite waard? Ik zou het enorm waarderen als je het zou willen delen op social media.
Ben je op zoek naar iemand die jouw kan ondersteunen bij jouw levenspad? Het leven is soms uitdagend. Soms kunnen we niet meer helder zien welke richting we op kunnen gaan. Ik kan je, als coach, daarbij helpen zodat je er niet alleen voor staat.
Ik help je om (opnieuw) levensgeluk te ervaren. Want dat ben je waard!
Je mag altijd contact met mij opnemen voor een kosteloos kennismakingsgesprek.
Misschien vindt je onderstaande artikelen ook interessant: